استارتاپ های حوزه حمل و نقل در ایران

روزگاری نه چندان دور، همه ما برای جا‌به‌جایی ایمن یا باید از تاکسی‌های خطی استفاده می‌کردیم که مشکلات خاص خودش را داشت. یا باید برای مسیرهای فاقد خطوط حمل و نقل عمومی، از آژانس‌های مسافربری استفاده می‌کردیم که هزینه زیادی را به ما تحمیل می‌کرد. ضمن این‌که عدم دسترسی 24 ساعته به سامانه‌های حمل‌و‌نقل، ناآشنایی با مسیرهای مختلف، وجود خودروهای بعضا بی کیفیت هم مزید بر علت می‌شد تا عطای بسیاری از سفرهای درون شهری را به لقایش ببخشیم. اما چند سالی است با نسل جدیدی از خدمات حمل و نقل درون شهری مواجه شده‌ایم. تاکسی‌های اینترنتی که مقرون به صرفه هستند و البته بسیاری از مشکلات تاکسی‌های سنتی را ندارند. در این مقاله از جت با ما همراه شوید تا با هم به بررسی استارتاپ‌های موفق حمل و نقل درون شهری بپردازیم.

اگر با واژه استارت آپ آشنایی ندارید و می‌خواهید در مورد استارتاپ بیشتر بدانید روی لینک زیر که یک مقاله کامل در مورد استارتاپ است کلیک کنید:

استارت آپ یا استارتاپ چیست؟

معرفی استارتاپ های موفق در حوزه حمل و نقل

1-اسنپ

شهرام شاهکار که یک فارغ‌التحصیل رشته MBA  از دانشگاه بریتیش کلمبیا کانادا است برای اولین بار تاکسی اینترنتی را در ایران راه اندازی کرد. این سامانه که در سال 1393 افتتاح شد تاکسی‌یاب نام داشت. آن‌ها با شناخت سیستم حمل و نقل مسافر به صورت سنتی و ضعف‌‌های آن، سعی داشتند با تاکسی‌یاب این ضعف‌ها را رفع کنند. بعد ازمدتی متوجه شدند به چند دلیل نمی‌توانند از نام تاکسی‌یاب استفاده کنند اول این‌که مستقیم به همان سیستمی اشاره می‌کند که مردم از آن گلایه‌مند هستند یعنی تاکسی‌ها دوم این‌که تاکسی‌یاب، دست و پای تیم توسعه استارتاپ را بسته بود چرا که آن‌ها دوست داشتند به حوزه های دیگر حمل و نقل هم وارد بشوند بنابراین در سال 94 به اسنپ تغییر نام دادند. اسنپ هم مثل سایر استارتاپ‌ها در ابتدا با مشکلاتی مواجه شد که ازجمله‌ی آن‌ها می‌توان به نبود نیروی متخصص اشاره کرد. شهرام شاهکار در این رابطه می‌گوید «هر استارتاپی برای رشد نیاز به نیروی متخصص و خلاق دارد که متاسفانه دانشگاه‌های کشور، کمتر چنین نیروهایی را پرورش می‌دهند» یکی دیگر از مشکلاتی که سر راه اسنپ قرار داشت در دسترس نبودن اینترنت نسل سه در همه نقاط شهر بود. به تدریج و با ورود ایرانسل و همکاری با اسنپ، کم کم این مشکل برطرف شد و امروزه شما در هر کجای شهر که باشید به اینترنت دسترسی دارید.

 اسنپ به عنوان زیرمجموعه گروه اینترنت ایران که بزرگترین سرمایه‌گذار استارتاپ‌های موفقی مثل بامیلو و اسکانو ... است به کارش ادامه داد و با چند استراتژی حساب شده سعی کرد از رقیبانش که کم‌کم وارد میدان می‌شدند، پیشی بگیرد. در ابتدا اسنپ خدماتی مثل اسنپ رز را به برنامه‌های خود اضافه کرد، این سرویس مخصوص بانوان است و مسافران خانم می‌توانند در صورت تمایل هنگام ثبت درخواست، راننده خانم را برای تردد در شهر انتخاب کنند. هم‌چنین اسنپ برای رصد کردن میزان رضایت مشتری امکان امتیاز دادن به رانندگان را نیز اضافه کرد، یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های اسنپ نسبت به رقبا، قیمت‌های پایین و مقرون به صرفه آن حتی برای مسیرهای طولانی بود.

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که با وجود این قیمت‎های پایین، ساز و کار و سود اصلی اسنپ در چیست؟ از جمله ضعف‌های سیستم حمل مسافر به شکل سنتی این بود که رانندگان آژانس مجبور بودند وقتی مسافر را به مقصد می‌رسانند مسیری را بدون مسافر طی کنند تا دوباره به آژانس برسند، این مساله یک هزینه اضافی به خودرو و آژانس تحمیل می‌کرد؛ هزینه‌ای که مسافر مجبور به پرداخت آن بود، همچنین تاکسی‌های خطی یا گذری هم باید ساعت‌ها در خیابان می‌گشتند تا مسافری که مقصدش با مقصد آن‌ها یکسان بود پیدا کنند و همین باعث هدر رفتن سوخت، زمان و انرژی زیادی می‌شد. از طرفی مردم از تاکسی‌ها به خاطر کیفیت پایین خدمات و البته گران شدن کرایه‌ها در ساعات پیک یا بارانی گلایه‌مند بودند. اسنپ این نقطه ضعف‌ها را شناسایی و تا حدودی آن‌ها را رفع کرد. البته افزایش هزینه در روزهای بارانی و تردد به نقاط پرترافیک، در قیمت‌های اسنپ نیز موثر است اما نتیجه نهایی مطلوب‌تر از قبل است.

اپلیکیشن اسنپ برای سیستم‌های اندروید و آی او اس در دسترس است البته اگر گوشی شما سیستم عامل ویندوز فون دارد، باز هم جای نگرانی نیست شما به راحتی می‌توانید از وب-اپلیکیشن اسنپ استفاده کنید. اپلیکیشن اسنپ امکانات خوبی دارد از جمله امکان ذخیره مکان‌هایی که زیاد به آن‌ها سر می‌زنیم مثل خانه یا محل کار، امکان پرداخت صورت حساب به صورت نقدی و آن‌لاین  و هم‌چنین گزینه‌ای به نام گزینه‌های سفر. شما از طریق این گزینه می‌توانید در حین مسیر توقف کنید و بعد دوباره به مسیرتان ادامه بدهید یا از گزینه انتخاب مقصد دوم استفاده کنید. 
البته اسنپ نقاط ضعفی هم دارد مثل ورود خودروهای بی کیفیت که در اوایل شروع به کار اسنپ اصلا شاهدش نبودیم و حضور رانندگان بعضا ناآگاه که باز هم با رشد نسبی اسنپ گاهی با آن‌ها مواجه می‌شویم. سرویس‌دهی اسنپ هم به تازگی به کیفیت سابق نیست و در ساعاتی از روز به سختی می‌توان خودروی مناسبی پیدا کرد. با این وجود، اسنپ به خاطر محبوبیت اولیه‌ای که داشت و البته خدمات با کیفیتی که هنوز هم ارئه می‌دهد از محبوبیت زیادی بین کاربران برخوردار است و یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های ایرانی به حساب می‌آید.

2-تپسی

تپسی توسط سه نخبه علمی پایه‌گذاری شد. میلاد منشی پور که سال‌ها در خارج از کشور زندگی کرده‌بود و در شرکت‌های بزرگی مثل  Boston Consulting Group و Bain مشغول به کار بود، برای یک دوره تدریس چند ماهه به ایران می‌آید و با دمیرچی یکی دیگر از بیان‌گذارهای تپسی آشنا می‌شود. آن‌ها وقتی شرایط و تحولات کشور در صنعت دیجیتال را بررسی می‌کنند کم‌کم به فکر راه‌اندازی تپسی می‌افتند. بعد از مدتی حمید میهنی هم از سیلیکون‌ولی به این تیم اضافه می‌شود و تپسی در سال 95 رسما کارش را شروع می‌کند. مدل تپسی از مدل سیستم peer to peer الهام گرفته شده است. به این ترتیب که سیستم حمل و نقل، تاکسی را نمی‌خرد بلکه با راننده قرارداد می‌بندد و به ازای هر مسافری که سیستم برایش پیدا می‌کند، مبلغی را به عنوان کمیسیون که چیزی حدود ده تا پانزده درصد است، دریافت می‌کند.

دو شعار مهم تپسی این است: « با کیفیت سفر کنید » و « با امنیت تردد کنید »؛ شعارهایی که خیلی زود توانست با خدمات خوب تپسی به مرحله اجرا برسد. تپسی هم مثل دیگر استارتاپ‌های حوزه حمل و نقل خدمات مشابهی مثل امکان سفر با دو مقصد، امکان توقف در طول مسیر، امکان ستاره‌دار کردن مکان‌های پر رفت و آمد و ... را دارد، اما چیزی که تپسی را از رقبا متمایز می‌کند؛ سرویسی به نام تپسی‌ لاین است. تپسی لاین مشابه تاکسی‌های خطی است به این ترتیب که شما با انتخاب این گزینه می‌توانید خودروی درخواستیتان را با مسافر دیگری که هم مسیر با شما  است؛ شریک بشوید. با استفاده از این سرویس، علاوه بر این‌که از هدر رفتن سوخت و آلودگی هوا به سهم خودتان جلوگیری می‌کنید هزینه سفرتان هم به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. 
هرچند که این سرویس هم دردسرهای خاص خودش را دارد، مثلا این‌که اگر مقصد مسافر دیگر نزدیک‌تر باشد راننده موظف است اول او را برساند و یا این‌که ممکن است برای  سوار شدن مسافر دیگر کمی معطل بشوید. تپسی سرویس ویژه بانوان و سرویس ویژه تشریفات هم دارد.  البته نگاه مدیران تپسی به نوع دیگری از خدمات است. منشی‌پور در پاسخ به سوالی در رابطه با نوآوری‌هایی که ممکن است بعدا در تپسی ایجاد بشود می‌گوید: «باید دید... فعلاً نوآوری‌ای که در ذهن ماست این است که در آینده به جای آن‌که مشتریان ما، رانندگان حرفه‌ای باشند که شغل آن‌ها رانندگی است، به این سمت برویم که هر کسی که خودرویی با ظرفیت خالی دارد بتواند در این پلتفرم، سفرهای خود را با دیگران به اشتراک بگذارد. فواید این مدل از نظر کاهش حجم ترافیک و آلودگی برای همه روشن است.» تپسی حالا با حدود 40 هزار راننده و سرویس‌دهی در شهرهای تهران، کرج، اصفهان، شیراز، تبریز، مشهد، لاهیجان، بندرانزلی، رشت، اهواز و یزد, کرمان, ارومیه, ساری, بابل, قائمشهر تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین استارتاپ‌های حوزه حمل و نقل شهری شده ‌است.

3-ماکسیم

بر خلاف سایر استارتاپ‌های حمل و نقل، ماکسیم یک استارتاپ کاملا خارجی است که اولین بار با نام شرکت تاکسی رانی اورال در شادرینسک روسیه کارش را شروع کرد و به تدریج بزرگ شد و بعد از دادن خدمات خوب در روسیه، به خارج از مرزهای روسیه هم سرک کشید و حالا سرویس ماکسیم در کشورهای بلاروس، گرجستان، قزاقستان، تاجیکستان، اوکراین و بلغارستان خدمات ارائه می‌دهد. ماکسیم با پشتوانه سرمایه اولیه ده میلیارد تومان وارد ایران شد و کار رقبا را بسیار سخت‌ترکرد. بعد از آن هم با دادن خدمات متمایز همچنان به پیشتازی ادامه داد. از جمله خدمات جالب و  منحصر به فرد ماکسیم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

در اپلیکیشن ماکسیم بخشی وجود دارد که شما می‌توانید اعلام کنید پول خرد ندارید، بنابراین ماکسیم راننده مناسب نیاز شما را می‌فرستد. همچنین می‌توانید هنگام درخواست تاکسی اعلام کنید که چمدان یا حیوان خانگی به همراه دارید. هم‌چنین ماکسیم به مناسبت روز تولد مسافرها، هدیه‌ای برای آن‌ها در نظر می‌گیرد که این مساله نشان از توجه شرکت به جزییات دارد. 
از امکانات جالب دیگر ماکسیم بخش افزایش تعرفه است. حتما شما هم با موقعیت‌هایی مواجه شدید که چون در منطقه پر ترافیک قرار داشتید یا در ساعت پیک قصد تردد داشتید راننده سایر سرویس‌های حمل و نقل به خاطر هزینه کم دریافتی حاضر به سرویس‌دهی نبودند. در ماکسیم شما می‌توانید برای فرار از چنین موقعیتی، کرایه بیشتری را به راننده پیشنهادکنید. سرویس‌های ماکسیم شامل سرویس ویژه بانوان و سرویس‌های خودروی معمولی به دو صورت کامفورت و اقتصادی است. اما مشکل اصلی ماکسیم در دسترس نبودن خدمات آن در تمام شهر است؛ به طوری‌که در برخی مناطق تعداد تاکسی‌های موجود حتی به اندازه انگشتان یک دست هم نمی‎‌رسد. ضمن این‌که ماکسیم در حال حاضر فقط در تهران سریس‌دهی دارد، بنابراین به نظر می‌رسد ماکسیم برای تبدیل شدن به یک استارتاپ حمل و نقل پرطرفدار راه زیادی را آمده است و راه زیادی را هم پیش‌رو دارد.

4-کارپینو

با رونق گرفتن بازار تاکسی‌های اینترنتی، عملا کسب و کار تاکسی‌های سنتی کساد شد. پس ازمدتی سازمان تاکسی‌رانی به فکر ایجاد استارتاپی برای تاکسی‌های تحت نظرش افتاد و در سال 1395 کارپینو متولد شد. به دلیل محرمانه بودن اطلاعات شرکت‌ها، از هزینه اولیه راه‌اندازی این استارتاپ اطلاع دقیقی در دسترس نیست. کارپینو به خاطر حس اعتمادی که مردم نسبت به سیستم سنتی داشتند خیلی زود بین تاکسی‌های اینترنتی برای خودش جایی دست و پا کرد. از مزیت‌های کارپینو می‌توان به امکان تردد در محدود طرح ترافیک اشاره کرد که امتیاز بزرگی برای کارپینو به حساب می‌آید. همچنین کلیه مسافران کارپینو در حین سفر، بیمه شخص ثالث هستند و در صورت بروز سانحه، می‌توانند هزینه درمان را از بیمه دریافت کند. کارپینو سرویس‌های مختلفی  ارائه می‌دهد از جمله سرویس عمومی که شامل تاکسی‌های پژو و سمند است، سرویس تشریفات که شامل خودروهای هیبرید و آریو هستند و سرویس ویژه بانوان. نکته جالب و منحصر به فرد کارپینو اما امکان رزرو تاکسی سرویس‌های ون است که مناسب سفر با تعداد افراد بالا است و در سایر استارتاپ‌ها نمونه مشابهی ندارد. مزیت دیگر وجود پشتیبانی مثل سازمان تاکسیرانی است. بنابراین رانندگان کارپینو از فیلترهای بیشتری نسبت به سایر استارتاپ‌ها برای تایید صلاحیت عبور می‌کنند که همین امر اعتماد به کارپینو را بیشتر می‌کند. اما نقطه ضعفی که کارپینو دارد در دسترس نبودن خودروها در یک محدوده مشخص است، ما برای یک مسیر یکسان در خواست خودرو داده‌ایم و شاهد پنج سفیر از سایر سرویس‌ها بودیم، در حالی‌که نزدیک‌ترین سفیر کارپینو تقریبا چند خیابان با ما فاصله داشت. از نظر قیمت هم کارپینو تقریبا قیمت منصفانه‌ای برای سفرهایش دریافت می‌کند. به نظر می‌رسد اگر کارپینو بتواند فکری به حال کمبود نیرو در سیستم حمل و نقلش کند به زودی می‌تواند رقیب جدی‌تری برای سایر استارتاپ‌های حمل و نقل باشد.

5-دینگ

دینگ استارتاپی است که با  تکیه بر تبلیغ اینفلوئنسرها در سال 96 وارد گود رقابت شد. مدیرعامل دینگ، علیرضا مومنی نژاد ادعا دارد که دینگ با شناخت و برطرف کردن نقطه ضعف سایر استارتاپ‌های حمل و نقل به بازار آمده است. مثل سایر استارتاپ‌ها ما نتوانستیم اطلاع دقیقی از هزینه اولیه راه‌اندازی این استارتاپ به دست بیاوریم. دینگ تقریبا یک سال است که متولد شده و در این بین بیشترین تمرکزش را روی جذب رانندگان که به آن‌ها میزبان می‌گوید؛ گذاشته‌است. اگر اپلیکیشن دینگ را نصب کنید به امکاناتی مشابه سایر استارتاپ‌ها دسترسی خواهید داشت. 
همان‌طور که گفتیم دینگ برای رفع نقاط ضعف رقبا وارد میدان شده است. برگ برنده دینگ، امکان سیستم رزرو خودرو است. به این ترتیب شما می‌توانید با رزرو خودرو از چند ساعت قبل، در روزهای بارانی یا در مکان‌های پرتردد نگران پیدا کردن خودرو نباشید. از دیگر سرویس‌های دینگ سرویس بانوان ویژه بانوان است که هزار تومان گران‌تر است. هم‌چنین سرویس گلد مناسب سفرهایی با ماشین‌های لوکس است. 
یکی از مزیت‌های دینگ، امکان دریافت خودرو به شکل ارگانی است به طوری که یک ارگان یا شرکت می‌تواند به طور همزمان و برای ساعاتی خاص برای تمام کارمندانش درخواست خودرو کند. همچنین در دینگ شما می‌توانید از سرویس دنگی استفاده کنید که تا حدودی شبیه به سرویس تپسی لاین است. از نظر دسترسی به رانندگان، دینگ نسبت به اسنپ و تپسی عقب‌تر اما نسبت به کارپینو و ماکسیم کمی جلوتر است. البته دینگ هزینه استهلاک خودرو و روغن موتور و .... را با راننده‌ها حساب می‌کند که مزیت بسیار بزرگی برای رانندگان است. در نهایت به نظر می‌رسد دینگ در همین اول راه با ایجاد امکان رزرو خودرو راهی صد ساله را یک شبه طی کرده‌است.

سخن آخر

همه‌ی ما از سفری امن و راحت استقبال می‌کنیم، به نظر می‌رسد استارتاپ‌های حمل و نقل هم با همین هدف و البته رسیدن به سود کلانی که حوزه حمل و نقل دارد، وارد این کارزار شدند. حوزه حمل و نقل قطعا حوزه‌ای پر خطر و سرعت تغییرات در آن بسیار زیاد است. بنابراین استارتاپ‌های حوزه حمل و نقل، وظیفه دارند همزمان با جلب اعتماد مشتری، روز به روز خدماتشان را با این تغییرات وفق دهند تا بتوانند جایگاهشان را در این حوزه، تثبیت کنند.