دیتا ساینس یا علم داده، موضوعی است که در سال‌های اخیر نقش پررنگی در کسب و کارها پیدا کرده است. امروزه سازمان‌ها با حجم بسیار زیادی از داده، اعم از تراکنش‌ها، داده‌های سازمان، پایگاه داده مشتریان و … سروکار دارند. از طرفی ذخیره‌سازی این داده‌ها و از طرفی، استفاده از آن‌ها، دغدغه‌ای است که سازمان‌ها را به سمت استفاده از دیتا ساینس سوق می‌دهد. با کمک دیتا ساینس، سازمان می‌تواند به بینش‌هایی برسد که در تصمیم‌گیری‌های حیاتی آن نقش دارند و می‌توانند مسیر آینده سازمان را کاملا تغییر بدهند. در بازار ایران هم دیتا ساینس به یک شغل پرطرفدار تبدیل شده است و هر روز، سازمان‌های بیشتری به دنبال جذب دیتا ساینتیست هستند. در این مقاله می‌خواهیم کاربردهای دیتا ساینس در بازار کار ایران را با هم بررسی کنیم و بیشتر با شرکت‌های ایرانی که از این علم برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند، آشنا شویم. همچنین یکی از شرکت‌های فناوری حوزه بازارهای مالی (FinTech) را بررسی و معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید. دیتا ساینس چیست؟ دیتا ساینس (Data Science) یا علم داده، موضوعی است که از ترکیب چندین شاخه مختلف علمی ایجاد شده است. هدف اصلی دیتا ساینس، مطالعه داده‌های کسب و کار، برای رسیدن به یک نتیجه و بینش درباره وضعیت فعلی، و همچنین پیش‌بینی وضعیت آینده سازمان است. شاخه‌های آمار و ریاضیات، تحلیل، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، برنامه‌نویسی و … زیربنای علم داده را تشکیل می‌دهند. در نهایت همه این شاخه‌ها با هم ترکیب می‌شوند و فرایندهایی را ایجاد می‌کنند، که استخراج بینش از داده را در دیتا ساینس، ممکن می‌کند. چرا شرکت‌ها به دیتا ساینس نیاز دارند؟ همانطور که در ابتدا به این موضوع اشاره کردیم، دیتا ساینس علمی است که داده را به اطلاعات ارزشمند و بینش (Insight) تبدیل می‌کند. تقریبا بر کسی پوشیده نیست که استفاده درست از داده، می‌تواند ارزش افزوده زیادی برای شرکت‌ها داشته باشد و مسیر آینده آن‌ها را مشخص کند. به همین خاطر، کاربردهای دیتا ساینس به شکلی است که شرکت‌ها را وسوسه می‌کند که هرچه سریع‌تر از ظرفیت‌های این حوزه استفاده کنند. البته امروز استفاده از دیتا ساینس بیشتر از تنها یک وسوسه، و به یک ضرورت تبدیل شده است. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم که چرا شرکت‌ها باید از دیتا ساینس استفاده کنند، باید به کاربردهایی که علم داده دارد نگاه کنیم. اما به طور خلاصه می‌توانیم بگوییم که علم داده به کسب و کار کمک می‌کند تا با جمع‌آوری داده، عملکرد خود را بسنجند و سپس با داده و اطلاعات موثق، تصمیمات کلان سازمانی بگیرند. همچنین با کمک روندها و الگوها و شاهد تجربی به دست آمده از دیتا ساینس، می‌توانند برای مشکلات مختلف راه حل‌های خلاق ارائه دهند. کاربردهای دیتا ساینس کاربرد دیتا ساینس برای شرکت‌های مختلف متفاوت است. این تفاوت‌ها، ناشی از تفاوت در حوزه کاری، نوع داده‌ها، نیازمندی، صنعت و … است. با این وجود می‌توانیم یک شِمای کلی از کاربردهای دیتا ساینس در سازمان‌های مختلف، فارغ از حوزه کاری و صنعت داشته باشیم. اصلی‌ترین کاربردهای دیتا ساینس در شرکت‌ها عبارتند از: استخراج اطلاعات از داده (داده کاوی) تشخیص الگو از داده‌های قبلی پشتیبانی از تصمیم‌های سازمانی تشخیص ناهنجاری (Anomaly detection) مدل‌سازی پیشگویانه (Predictive modeling) خوشه‌بندی و دسته‌بندی تحلیل رفتار و احساس کاربر توسعه سیستم‌های خودکار (خودمختار) توسعه موتورهای پیشنهاد کننده کاربردهای دیتا ساینس در بازار کار ایران در بازار کار ایران، دیتا ساینس چند سال است که به بحثی داغ تبدیل شده است. آشنایی بیشتر متخصصان با این حوزه کاری و یادگیری مهارت‌های لازم برای ورود به آن از یک طرف، و نیاز شرکت‌ها به دیتا ساینتیست (دانشمندان داده)، باعث شده است تا آگهی‌های شغلی این حوزه روز به روز بیشتر شوند. اگر بخواهیم از کاربردهای این علم در بازار کار ایران بگوییم، می‌توانیم به مواردی مشابه موارد بالا اشاره کنیم. در شرکت‌های ایرانی بیشترین استفاده از دیتا ساینس در زمینه داده کاوی و استخراج اطلاعات، تحلیل رفتار کاربران، تحلیل محیط کسب و کار، استخراج الگو و … است. چه شرکت‌هایی در ایران از دیتا ساینس استفاده می‌کنند؟ شرکت‌های مختلفی در ایران، از دیتا ساینس در فرایندهای خود استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها شامل شرکت‌های فناوری اطلاعات، فناوری‌های مالی یا فین‌تک (FinTech)، شرکت‌های پزشکی، استارتاپ‌ها و … می‌شوند. برای مثال استارتاپ‌های حوزه سلامت، با استفاده از داده کاوی و دیتا ساینس و با کمک داده بیماران، می‌توانند وضعیت آن‌ها را پیش‌بینی کنند و پیشرفت بیماری را با تقریب خوبی مشخص کنند. همچنین می‌توانند با استفاده از الگوهای مختلف، وقوع بیماری را در افراد پیش‌بینی کنند. در شرکت‌های صنعتی، فرایندهای دیتا ساینس می‌تواند به بهینه‌سازی منابع و فرایندها کمک کند و از تصمیم‌های استراتژیک شرکت، پشتیبانی کند. مشابه همین امر در بسیاری از شرکت‌ها صادق است و در نهایت، استفاده از دیتا ساینس ارزش افزوده زیادی برای این شرکت‌ها به ارمغان می‌آورد. کاربردهای دیتا ساینس در حوزه مالی و بازار سرمایه یکی از حوزه‌های فعالیت شرکت‌ها که بیشترین استفاده را از علم داده می‌برد، حوزه مالی و بازار سرمایه است. به طور دقیق‌تر، اگر درباره شرکت‌های فناوری مالی یا فین‌تک (FinTech) صحبت کنیم، دیتا ساینس نقش بسیار ویژه‌ای در این شرکت‌ها دارد. از کاربردهای دیتا ساینس در حوزه فین‌تک، می‌توانیم به پیش‌بینی الگوهای مالی، تشخیص تقلب در معاملات مالی، تحقیقات بازار، مدیریت سرمایه‌گذاری هوشمند، تحلیل ریسک، مقیاس‌پذیری و … اشاره کنیم. یکی از شرکت‌های فین‌تک در ایران که به خوبی از ظرفیت دیتا ساینس استفاده می‌کند، ویستا سامانه آسا است. شرکت ویستا سامانه آسا، یکی از شرکت‌های زیر مجموعه گروه مالی آگاه است. اگر در زمینه بازارهای مالی فعال باشید، احتمالا اسم «آساتریدر» به گوشتان خورده است. آساتریدر سامانه معاملاتی کارگزاری آگاه است که توسط ویستا سامانه آسا طراحی و توسعه داده شده است. جالب است بدانید که دیتا ساینس، در بسیاری از فرایندهای این شرکت تعبیه شده است و به همین خاطر، عملکرد خوبی از خود نشان داده است. در بخش های «بلاگ آسا»، مقالات متعددی را در زمینه‌های مختلف فناوری، از جمله دیتا ساینس، هوش تجاری، توسعه نرم‌افزار و … بخوانید و هرچه بیشتر با این دنیای گسترده و رو به رشد، آشنا شوید.