برای موفق شدن در بازاریابی اینترنتی و دیجیتال مارکتینگ، راهها و روشهای مختلفی وجود دارد؛ قبلا در مقالهای دیگر از سایت جت در رابطه با شیوههای دیگر موفقیت در کسب و کار مثل استراتژی اقیانوس آبی و یا بازاریابی چابک صحبت کردهایم؛ در این مقاله قصد داریم شما را با نوع دیگری از استراتژی کسب و کار، یعنی نیچ مارکتینگ (niche marketing) آشنا کنیم؛ اما واقعا نیچ مارکتینگ چیست؟ اگر سرمایه کمی در اختیار دارید اما دوست دارید روزی به عنوان رقیب شرکتهای بزرگ وارد بازار رقابت شوید؛ در این مقاله از جت با ما باشید تا ابتدا به یک تعریف واحد از مفهوم نیچ مارکت برسیم و پس از بررسی مزایا و معایب آن، استراتژیهای لازم برای ایجاد یک نیچ مارکتینگ موفق را مرور کنیم. نیچ مارکت niche market چیست؟ بهتر است قبل از پاسخ به سوال «نیچ مارکت چیست؟» به سراغ تعریف نیچ برویم؛ اگر بخواهیم به یک تعریف تحت الفظی در رابطه با واژه niche اکتفا کنیم؛ باید بگوییم که niche به معنای فرورفتگی یا زاویهای پنهان در دیوار است؛ اما در بازاریابی، نیچ به معنی شناسایی بخشی ویژه از بازار است که از دید سایر رقبا دور مانده است؛ با این تعریف از نیچ، میتوانیم نیچ مارکت (niche market) را به این شکل تعریف کنیم: «بخش کوچکی از بازار با علاقهها و خواستههای مشترک است که محصولاتمان را با تمرکز روی نیازهای آنها طراحی میکنیم.» نیچ مارکتینگ niche marketing چیست؟ بهتر است با یک مثال ساده به پاسخ سوال «نیچ مارکتینگ چیست؟» برسیم؛ تصور کنید برای هدیه خواهرزادهتان به دنبال یک کتاب مناسب کودکان دو ساله میگردید؛ ابتدا به سراغ نزدیکترین مغازه لوازمالتحریر میروید؛ چرا که در بخشی از تبلیغات آنها، به وجود کتابهای کودکان در این فروشگاه اشاره شده بود. اما فروشگاه مورد نظر نه تنها شما را ناامید میکند بلکه به خاطر وسعت فروشگاه و محصولات ارائه شده، وقت با ارزش شما را به میزان قابل توجهی هدر میرود؛ پس تصمیم میگیرید به سراغ یک کتابفروشی بزرگ بروید؛ اینجا هم باز از یافتن کتاب مورد نظر ناامید میشوید؛ چرا که این فروشگاه با وجود تخصصی بودن، قفسهای کوچک و نحیف را به کتابهای کودک اختصاص داده است. عاقبت از طریق یکی از دوستانتان با یک مغازه کوچک که تنها کتابهای مناسب کودکان یک تا پنج ساله را ارائه میکرد؛ آشنا میشوید؛ به سراغ فروشگاه مورد نظر میروید و در نهایت یک قفسه پر از کتابهای کودک به شما لبخند میزند؛ صاحبان این کسب و کار کوچک از استراتژی نیچ مارکتینگ استفاده کردهاند؛ آنها با یک سرمایه کم، در مقایسه با دو فروشگاه بزرگ دیگر، اقدام به ارائه محصولاتی مناسب بخش کوچکی از بازار کرده بودند که معمولا به آنها و نیازهایشان بی توجهی میشود؛ به طور کلی در نیچ مارکتینگ شما در عوض تلاش برای پوشش دادن تمام نیازهای یک بازار هدف بزرگ (تمام کتابخوانهای کشور)، تعداد مخاطبانتان را تا حد امکان کم میکنید (کودکان در بازه سنی یک تا پنج سال)؛ و بعد با شناسایی و تمرکز روی علاقهها و خواستههای آنها، سعی میکنید نیازهایشان را به صورت کامل پوشش دهید. در واقع در نیچ مارکتینگ شما اقدام به بازاریابی هدفمند میکنید؛ و با تعریف یک نیچ مارکت درست یا بازار هدف مشخص، با سرمایه کم هم میتوانید موفق بشوید؛ البته نیچ مارکتینگ تنها مخصوص کسب و کارهای کوچک نیست و شرکتهای بزرگ هم از این استراتژی برای معرفی بهتر محصولاتشان و یا زمانی که حس میکنند حاشیه سود کلی به مقدار قابل توجهی کاهش داشته است؛ استفاده میکنند. مراحل ایجاد یک نیچ مارکت ارزشمند شناسایی جامعه هدف: برای موفقیت در نیچ مارکتینگ شما نیاز دارید تا بازار هدف خود را به خوبی شناسایی کنید؛ جزییات در تعریف نیچ مارکت بسیار مهم هستند؛ شما باید تا حد امکان دایره مخاطبانتان را کمتر کنید؛ برای شروع بهتر است فعالیتهای سایر شرکتهای حوزه کاریتان را بررسی کنید؛ کدام گروه از مردم سهم کمتری از بازار دارند؟ نیازهای کدام بخش از جامعه معمولا توسط رقبا نادیده گرفته میشود؟ پس از پاسخ به این سوالات میتوانید تا حدودی دایره مخاطبان و حوزه فعالیتتان را تعریف کنید؛ سعی کنید دایره بازار یا نیچ خودتان را تا حد ممکن محدودتر کنید؛ مثلا زنان کارمند، یک بازار با دامنهای وسیع است؛ پس بهتر است مثلا روی زنان کارمند کم درآمد دارای فرزند تمرکز کنید. مشتریان خود را بشناسید: قرار نیست مثل یک کاراگاه در زندگی مشتریانتان کند و کاو کنید؛ اما باید با سیستم فکری و سلیقه آنها تا حدودی آشنا بشوید؛ از روانشناسی رنگها کمک بگیرید و رنگهای مورد علاقهشان را در محصولات تولیدیتان به کار ببرید؛ مثلا اگر قصد تولید کفش پیاده روی برای مردان میان سال مبتلا به دیسک کمر را دارید؛ قطعا نمیتوانید کفشی با رنگ صورتی تولید کنید؛ یا بد نیست کانالهای خبری یا شبکههای اجتماعی مورد استفاده آنها را شناسایی کنید تا متوجه بشوید کدام تکنیک تبلیغات بیشتر روی آنها تاثیرگذار است؛ تبلیغات دهان به دهان؟ یا اینفلوئنسرها؟ یافتن پاسخ این سوالها میتواند مسیر شما را برای داشتن یک نیچ مارکتینگ موفق تا حدود زیادی هموار کند. رویاهایتان را دنبال کنید: منشا یک نیچ موفق تجربهها و علاقههای شما است؛ تصور کنید به طراحی لباس علاقه دارید و با چند مزون هم به مدت چند سال همکاری داشتهاید؛ خوب قطعا نیچ niche شما میتواند در این حوزه تعریف بشود. حالا وقت آن است که روی اهداف و ایدههایتان تمرکز کنید؛ لیستی از اهدافتان به همراه تواناییها و تجربههایی که کسب کردید؛ تهیه کنید؛ اگر ایده با ارزشی در ذهن دارید آن را یادداشت کنید؛ و در رابطه با عملیاتی کردن آن تحقیق کنید؛ به سراغ شرکتهای رقیب بروید و سعی کنید متوجه شوید آیا در حال پیگیری یا عملیاتی کردن محصولی مشابه با ایده شما هستند؟ تمام جوانب عملیاتی کردن ایدهتان را بسنجید؛ سعی کنید سود نهایی و امکان توسعه محصول را بررسی کنید؛ اگر سوددهی کار نهایی کم بود؛ بهتر است دوباره تحقیق کنید یا روی ایده دیگری تمرکز کنید؛ و یا اقدام به نیازسنجی در میان مخاطبانتان کنید؛ در نهایت مشکلات و موانع احتمالی را بررسی و به دنبال راه حلهایی برای رفع مشکلات باشید. نیچ خود را ارزیابی کنید: محصول خود را بر اساس شرایطی که در بخش قبلی گفتیم؛ ارزیابی کنید و ایرادهای احتمالی را قبل از ورود به بازار شناسایی و رفع کنید. نیچ اولیه را ارائه دهید: در تعدادی کمتر از معمول، محصول نهایی را تولید کنید؛ اگر هزینه تولید اولیه بالا بود قطعا بخشی از مسیر را اشتباه رفتهاید؛ دوباره ارزیابی کنید تا به محصولی با کیفیت نهایی و البته کم هزینهتر برسید. محصول خود را عرضه کنید: اگر تمام مراحل را با موفقیت پشت سر گذاشته باشید؛ به روز سرنوشتساز میرسید؛ زمانی که محصول شما در اختیار مشتریان قرار میگیرد؛ اما این تازه شروع کار است؛ پس از ارائه محصول نهایی، بازار را دائم رصد کنید و از کم و کیف کمپینهای تبلیغاتی محصولتان غافل نشوید؛ به دنبال راههای جدید برای توسعه نیچ مارکتینگ خود باشید. یک niche جدید بسازید: زمانیکه به خوبی روی اهداف خودتان تمرکز کردید و علاقه و سلیقه مشتریانتان را شناختید؛ وقت آن است که این دو مورد را با هم ترکیب کنید و یک نیچ جدید خلق کنید. نیچ موفق دارای خصوصیات زیر است: خصوصیات یک نیچ مارکت موفق با اهداف و چشم انداز شما به آینده مطابقت دارد. مطابق تقاضای مشتریان و نیچ مارکت تعریف شده است. با توجه به جزییات و اصول نیچ مارکتینگ طراحی شده است. تا به حال به بازار عرضه نشده است و منحصر به فرد است. حاشیه سود امنی برای شما ایجاد میکند و تا مدتها میتوانید آن را توسعه بدهید. انواع niche marketing نیچ مارکتینگ با توجه به یک موضوع خاص: تصور کنید میخواهید یک قطعه کامپیوتر بخرید؛ از یک فروشگاه بزرگ خرید میکنید؟ یا از یک فروشنده قطعات کامپیوتر که به خاطر متخصص بودن، قطعا اطلاعات جامعتر و کاملتری را برای خرید در اختیار شما قرار میدهد؟ پیشنهاد ما گزینه دوم است. نیچ مارکتینگ موضوعی با تکیه به همین نیاز ایجاد شده است. بنابراین قطعا راهاندازی یک فروشگاه فروش مودم کامپیوتر هم سرمایه کمتری میخواهد، هم حاشیه سود بهتر و ریسک کمتری دارد و هم مشتریان خاص و تخصصی خودش را دارد؛ ضمن این که در نیچ مارکتینگ موضوعی، امکان سئو و بهینهسازی سایت به شدت افزایش پیدا میکند. نکته دیگر در نیچ مارکتینگ موضوع، برندسازی است؛ شما به راحتی میتوانید با اضافه کردن مزیت رقابتی به محصول نهایی، تبدیل به برندی معتبر در حوزه کاری خودتان بشوید. نیچ مارکتینگ بر اساس منطقه و محله: نیچ مارکتینگ بر اساس منطقه جغرافیایی یکی دیگر از روشهای niche marketing است؛ این نوع بازاریابی معمولا بر پایه دادن خدمات بنا میشود؛ مانند خدمات استارتاپی سفارش غذا به صورت آنلاین مثل اسنپ فود. البته یکی از معایب نیچ مارکتینگ جغرافیایی، گسترده بودن کلان شهرها است؛ اگر بخواهید برای ارائه محصول از این نوع بازاریابی استفاده کنید بهتر است برای موفقیت بیشتر بر نیازهای یک محله خاص تمرکز کنید.. نیچ مارکتینگ محصول: این نوع از نیچ مارکتینگ زمانی کارآمد است که شما بخواهید محصولی را در یک بازار پر رقابت اما با ویژگیهای منحصر به فرد ارائه بدهید؛ مثلا تصور کنید شما در حوزه تولید بدلیجات دخترانه مشغول به کار هستید؛ حالا اگر محصولی تولید کنید که قابلیت هماهنگ کردن با سایر آکسسوریهای نوجوانان مثل بند ساعت یا ... داشته باشد؛ شما محصولی منحصر به فرد تولید کردهاید. نیچ مارکتینگ بر اساس سن و جنسیت مخاطبان: مثال فروشگاه کتاب را به خاطر دارید؟ آن مثال، نوع موفقی از نیچ مارکتینگ بر اساس سن و جنس بود؛ همانطور که قبلا اشاره کردیم بهتر است برای تعریف یک نیچ مارکت صحیح، به سراغ گروههایی بروید که سایر رقبا به نیازهای آنها بی توجه هستند؛ سالمندان و کودکان اغلب گزینه مناسبی برای نیچ مارکتینگ هستند. باز در همین بازه، میتوانید دایره مشتریان را باز هم تنگتر کنید تا با مشتریان بالقوهتری مواجه شوید؛ مثلا تولید کیف مخصوص مادران کارمند دارای نوزاد شیرخوار، گزینه خوبی برای شروع یک نیچ مارکتینگ موفق بر اساس سن وجنس است. نیچ مارکتینگ بر اساس قیمت: حتی شرکتهای بزرگ هم محصولات ارزان قیمت برای قشر متوسط تولید میکنند؛ اما بسیاری از مردم به گمان برند بودن و گران بودن، به سراغ این محصولات نمیروند؛ بنابراین شما میتوانید با تولید محصولات صرفا ارزان قیمت و یا گران قیمت، جامعه هدف مخصوص به خود را داشته باشید. مثال بارز این موضوع دوخرده فروش والمارت Wallmart و تیفانی Tiffany هستند؛ هر دو این شرکتها خرده فروش هستند اما جامعه هدف و نیچهای آنها متفاوت است؛ والمارت به جست و جو کنندگان کالاهای ارزان قیمت خدمات میدهد و تیفانی به عاشقان جواهرات گران قیمت، لبخند میزند. راهکارها و استراتژیهای نیچ مارکتینگ برای راهاندازی یک نیچ مارکتینگ موفق، پس از آنکه نیچ مارکت خود را تعریف کردیم باید با استفاده از روشها و استراتژیهای کاربردی مشتریان بالقوه بازار را جذب کنیم؛ جذب مشتری از طریق روشهای زیر امکانپذیر است. بازاریابی دهان به دهان یا Word-of-Mouth: اگر مقاله پیشین ما در سایت جت را مطالعه کرده باشید؛ حتما با مکانیسم کمپینهای بازاریابی دهان به دهان آشنا هستید؛ برای پیشرفت نیچ مارکتینگ خود، میتوانید جوایز یا تخفیفهای ویژهای برای محصولاتتان تعریف کنید؛ و پس از آن منتظر تبلیغ مشتریان برای محصولتان باشید. از طرفی یکی از نکات مهم در نیچ مارکتینگ، نبود سایر رقبا و محصولات مشابه در بازار رقابتی است؛ بنابراین میتوانید با تکیه بر منحصر به فرد و با کیفیت بودن محصول، روی وفاداری مشتریانتان حساب کنید؛ آن دوست مثال اول که به دنبال کتاب کودک بود؛ به خاطر دارید؟ کتابفروشی مورد نظر را چه کسی به او معرفی کرد؟ کسی که قبلا از این فروشگاه خرید کرده و از محصول نهایی رضایت داشته است. کمپینهای کسب اعتبار Endorsements: این روزها بازار تبلیغات اینستاگرامی و یا تبلیغ از طریق شبکههای اجتماعی بسیار داغ است؛ با شناخت جامعه هدف و یا نیچ مارکت، میتوانید به تاثیر اینفلوئنسرها پی ببرید؛ یا از افراد صاحب نظر در رشتهای که در آن مشغول به کار هستید؛ بخواهید که محصول شما را تبلیغ کند؛ مثلا تصور کنید شما یک چاقوی آشپزخانه منحصر به فرد تولید کردهاید؛ برای تبلیغ این کالا به سراغ یک انسان معمولی نمیروید؛ بلکه میتوانید از یک سرآشپز معروف بخواهید تا از محصول شما برای آشپزی استفاده کند و حین کار محصول شما را تبلیغ کند. کمپین تایید موازی Targeted Collateral Campaigns: این کمپین تا حدودی شبیه به کمپین کسب اعتبار است با این تفاوت که به تبلیغ از طریق شبکههای اجتماعی و وبسایتها اشاره دارد؛ مثلا وب سایتهایی که اقدام به تبلیغات مداوم یک محصول میکنند. راهاندازی یک وبسایت با محتوای مناسب و بهینه سازی شده: بهتر است در ابتدای راه، از یک سایت با قالب آماده و سرویسهای وردپرس استفاده کنید؛ محتوای مناسب برای تشویق خوانندگان و تبدیل شدن آنها به مشتریان بالقوه، تولید کنید؛ پس از تولید محتوای مناسب، نوبت به بهینه سازی سایت میرسد تا سایت شما به اولین گزینه جستجوی گوگل تبدیل بشود؛ برای این کار میتوانید از یک متخصص سئو سایت کمک بگیرید. و مطمئن شوید که ترافیک سایتتان به زودی به مشتریان مشتاق محصولات شما تبدیل میشود. مزایای نیچ مارکتینگ موفقیت در زمان کمتر و با سرمایه کمتر: در نیچ مارکتینگ با سرمایه کم هم میتوانید کارتان را شروع کنید چرا که نیازی به تولید چندین محصول و یا ارائه خدمات گسترده ندارید. همچنین با رشد و توسعه انواع بازاریابی اینترنتی، امکان موفقیت در این بازار بسیار کم است و یا برای موفقیت باید سالها تلاش کنید؛ اما با استفاده از نیچ مارکتینگ امکان موفقیت در بازه زمانی کوتاه و در یک شاخه تخصصی امکانپذیر است. ماهی بزرگ یک حوضچه کوچک: در نیچ مارکت شما بازار خودتان را خلق میکنید و در یک بازار کوچک و با رقبای کمتر فعالیت میکنید؛ به عبارت دیگر شما سعی نمیکنید تبدیل به یک ماهی متوسط در یک دریای بزرگ بشوید بلکه یک ماهی بزرگ در حوضچه کوچکی هستید؛ که خودتان ساختهاید؛ در نتیجه امکان رسیدن به پیروزی نهایی برای شما بیشتر میشود. قبل از رقبا وارد میدان میشوید: با نیاز سنجی به موقع بازار هدف، قبل از رقبا محصول مورد نظر را وارد بازار میکنید و یا در حوزهای مشغول میشوید که سایرین به آن توجهی ندارند؛ بنابراین خیلی سریعتر به حاشیه سود مطمئن میرسید. امکان موفقیت از طریق کمپینهای تبلیغاتی: شما برای مشتریان و بر اساس نیازهای niche market محصول تولید میکنید؛ همچنین امکان ارائه محصولات به صورت سفارشی وجود دارد؛ از طرفی به خاطر تعداد کم مخاطبان، امکان برقراری ارتباط بیشتر و با کیفیتتر با آنها فراهم میشود؛ تمام این عوامل باعث رضایت بیشتر مشتریان میشود و امکان موفقیت محصول از طریق بازاریابی دهان به دهان و سایر کمپینهای تبلیغاتی را افزایش میدهد. امکان برند سازی: برندسازی سریعتر یکی از مزیتهای مهم در نیچ مارکتینگ است؛ در کسب و کارهای بزرگ، سالها طول میکشد تا شما به عنوان یک برند معتبر، در ذهن مخاطبان جایی داشته باشید؛ اما با niche marketing، به دلیل تخصصی کار کردن و همچنین ایجاد مزیت رقابتی، به راحتی میتوانید در زمانی به مراتب کمتر از کسب و کارهای بزرگ، تبدیل به یک برند معتبر شوید. متخصص شدن در یک حوزه خاص: شاید این بخش را بتوان زیرمجموعهای از برندسازی تعریف کرد؛ اما یکی از مزایای نیچ مارکتینگ، تخصصی شدن حوزه کاری است؛ به این ترتیب شما در مدت زمان خیلی کمتری، تبدیل به متخصص حوزه کاری خودتان میشوید. به طور کلی مردم به متخصصها در هر حوزهای بهتر و راحتتر اعتماد میکنند بنابراین امکان موفقیت شما به مراتب بیشتر میشود. تفاوت نیچ مارکتینگ با مزیت رقابتی در مزیت رقابتی شما تعداد زیادی محصول دارید و برای رقابت با سایر رقبا، هیچ یک از محصولات را حذف نمیکنید بلکه سعی میکنید برای کسب و کار و محصولاتتان یک ویژگی جدید و منحصر به فرد تعریف کنید؛ در مقابل در نیچ مارکتینگ شما برای رسیدن به بازاری سودمند، اقدام به حذف سایر محصولات و شاخهها میکنید و از این طریق برای کسب و کارتان حاشیه سودی ایمن تعریف میکنید. بیشتر بخوانید: تجارت آنلاین چیست کاربرد نیچ مارکتینگ در بازاریابی هر چند همانطور که گفتیم شرکتهای بزرگ هم از نیچ مارکتینگ استفاده میکنند؛ اما استراتژی niche marketing بیشتر مناسب استارتاپهایی است که در یک حوزه خاص با افرادی مشخص سر و کار دارند. مثلا زوجهای جوانی که در حال خرید خانه هستند؛ شما با ارائه یک استارتاپ قوی برای طراحی دکوراسیون، میتوانید خیلی زود نیچ مارکتینگ خود را پایه ریزی کنید. اعضای تیم بازاریابی نیچ مارکتینگ تحلیلگر تحقیقات بازار: افراد این گروه وظیفه دارند جامعه هدف یا niche market را شناسایی کنند؛ اهداف و علاقههای آنها را تجزیه و تحلیل کنند؛ و با مشخص کردن کانالهای ارتباطی و وبسایتهای مورد استفاده آنها، برای پیشبرد بهتر اهداف از طریق کمپینهای تبلیغاتی برنامه ریزی کنند. تعدیلگر بازار: در بازاریابی و طراحی کمپینهای تبلیغاتی به سایر اعضای گروه کمک میکند و در صورت نیاز به اعضای سایر تیمها مشاوره میدهد؛ مدیریت اسپانسرشیپها و همچینین طبقه بندی اطلاعات از دیگر وظایفی هستند که به عهده تعدیلگر بازار است. مدیر بازاریابی: ارشدترین فرد گروه است؛ و به تمام ابعاد کمپین بازاریابی نظارت دارد؛ کمک به شناسایی بازار هدف، تحقیق و توسعه کمپین از وظایف مدیر بازاریابی است.آموزش نیچ مارکتینگ در سئو یکی از سرفصل های آموزش دوره استراتژی انتخاب کلمات کلیدی است که پیشنهاد می کنم مشاهده کنید. جمع بندی نیچ مارکتینگ niche marketing به خاطر نبود رقبای زیاد، هدف قرار دادن بخش خاصی از بازار و البته نیاز به سرمایه کم یکی از روشهای مفید بازاریابی دیجیتال است؛ که این روزها طرفداران زیادی دارد. شما با استفاده از هفت قدم کلیدی برای موفقیت در نیچ مارکتینگ یعنی مشخص کردن بازار هدف، تحقیقات مشخص برای نیازسنجی بازار و امکان سنجی برای تحقق ایده اولیه، اطمینان از حاشیه سود ایده اولیه، شناخت کانالهای توزیعی، ایجاد niche plan یا برنامه ریزی برای توزیع (کمپینهای تبلیغاتی، ایجاد سایت و ...) و اجرا و رصد بازار به راحتی میتوانید در نیچ مارکتینگ موفق شوید.